شمال نیوز: حدود سه هفته از فرصت ۶۰روزه ایران به کشورهایی اروپایی برای انجام تعهدات‌شان در قبال برجام باقی مانده است، اما آنها تاکنون اقدامی جدی برای انتفاع ایران از توافق هسته‌ای انجام نداده‌اند؛ با این شرایط سوالی مطرح است که سرانجام برجام چه خواهد شد؟.

به گزارش شمال نیوز،  خویشتنداری ایران در قبال بدعهدی آمریکا و اروپا به پایان رسید و از چندی قبل با بیانیه شورای عالی امنیت ملی تحرک جدیدی در سیاست خارجی ایران بوجود آمده است. این اتفاق در حالی رخ داده که سیاست فشار حداکثری آمریکا در پی زمین گیر کردن ایران و فروپاشی اقتصادی بود، اما با وجود بهره گیری از تمامی ظرفیت‌ها نتیجه‌ای به همراه نداشته است. به همین دلیل، دولت آمریکا ضمن حفظ فشارها در پی جستجوی راهی برای ترغیب ایران به نشستن پای میز مذاکره است.

در راستای مقابله با بدعهدی‌ها، یک سال بعد از خروج آمریکا از برجام، بازگشت تحریم‌ها و تعلل و انفعال اروپایی‌ها، شورای عالی امنیت ملی روز ۱۸ اردیبهشت امسال در بیانیه‌ای به کشورهای باقی مانده در برجام شصت روز فرصت داده بود تا به تعهدات خود در زمینه بانکی و نفتی عمل کنند.

بر اساس بیانیه، توقف تعهدات مربوط به سقف تولید اورانیوم غنی شده و هم‌چنین تولید بدون محدودیت آب سنگین در تأسیسات اراک براساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، دو اقدام ایران در گام اول (۶۰ روز) انجام می‌شود. چنانچه خواسته‌های ایران در چارچوب توافق هسته‌ای تامین نشود، محدودیت‌های سطح غنی سازی و اقدامات مرتبط با مدرن سازی راکتور آب سنگین اراک نیز متوقف خواهد شد. درپی تعیین این مدت زمان مشخص از سوی ایران، کشورهای اروپایی طرف برجام و اتحادیه اروپا با صدور بیانیه‌ای مشترک در واکنش به آن اعلام کردند هیچ ضرب‌الاجلی را از سوی تهران نمی‌پذیرند.

در این راستا، دیروز بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران در نشست خبری در محل تاسیسات آب سنگین اراک ضمن بیان آخرین اقدامات برای اجرای بیانیه شورای عالی امنیت ملی در کاهش و توقف اجرای برخی تعهدات ذیل توافق هسته‌ای، وعده داد که ایران در ۱۰ روز آینده از سقف ۳۰۰ کیلوگرمی ذخایر اورانیوم غنی‌شده عبور می‌کند.

اظهارات سخنگوی سازمان انرژی اتمی با واکنش هایی از سوی کشورهای غربی مواجه شد. این دولت ها از تصمیم ایران برای توقف برخی تعهدات خود ابراز نگرانی کرده بودند.

سخنگوی وزارت خارجه آلمان نیز با صدور بیانیه‌ای از ایران خواست که به تعهدات خود در چارچوب برجام کاملاً پایبند باشد.

لندن طبق معمول واکنش تندتری بروز داد و سخنگوی دولت انگلیس مدعی شد: در صورتی که ایران اجرای تعهداتش را متوقف کند، ما همه گزینه‌هایی که در اختیار داریم را در نظر خواهیم گرفت.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی ریاست جمهوری روسیه گفت: فعلا بر مبنای این فرض عمل می‌کنیم که ایران به الزاماتش پایبند است.

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا هم دیروز عنوان کرد: ایران تا به امروز به برجام عمل کرده است. امیدواریم و انتظار داریم که تهران همچنان به تعهدات خود ذیل برجام پایبند بماند... وی سپس افزود اروپا در تلاش است تا مردم ایران از عواید برجام برخوردار شوند.

تاکنون آژانس بین المللی انرژی اتمی ۱۴ بار پایبندی ایران به برجام را تائید کرده است. البته فعلاً حدود سه هفته از فرصت ۶۰روزه ایران به کشورهایی که هنوز در توافق هسته‌ای حضور دارند باقی مانده است، اما آنها تاکنون اقدامی جدی برای انتفاع ایران نسبت به انجام تعهداتش انجام نداده اند.

چند روز قبل سید عباس عراقچی بعد از دیدار با هلگا اشمید، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با بیان اینکه شاهد اقدام ملموسی از سوی اتحادیه اروپا نبوده‌ایم، اعلام کرد فرصت ۶۰ روزه به هیچ وجه تمدید نخواهد شد و ایران اقدامات بعدی یا همان گام دوم را اجرایی می‌کند، مگر اینکه آن‌ها خواسته‌های ما (ایران) را تامین کنند.

وضعیت در حال حاضر به گونه‌ای است که شروع به کار سازوکار تجاری اروپا برای حفظ ایران در برجام یا همان اینستکس تا به امروز اجرایی نشده و دقیقاً نیز مشخص نیست چه زمانی این اتفاق رخ خواهد داد.

بسیاری اعتقاد دارند اگر اینستکس عملیاتی شود عملاً مشکلات چندانی از اقتصاد ایران را حل نخواهد کرد؛ بنابراین به حساب آوردن اینستکس و به طور کلی کمک اروپا در محاسبات راهبردی ایران اشتباهی بزرگ است.

با این شرایط سوالی که مطرح می‌شود این است که سرانجام توافق هسته‌ای چه خواهد شد؟.

حسن روحانی رئیس جمهور اسلامی ایران روز شنبه هفته جاری در پنجمین نشست سران کنفرانس تعامل و اعتمادسازی در آسیا (سیکا)، درباره توافق هسته‌ای با بیان اینکه اجرای کامل تعهدات ایران بارها به تایید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی رسیده است و گفت: «با وجود خروج آمریکا، از سرگیری تحریم‌های غیرقانونی یکجانبه این کشور و نیز حمایت ناچیز سایر طرف‌های موافقتنامه از آن، همچنان معتقد هستیم که انجام تعهدات پذیرفته شده توسط کلیه طرف‌های ذیربط، نقش مهمی در افزایش ثبات منطقه‌ای و جهانی ایفا خواهد کرد.

وی در ادامه صحبت‌های خود تاکید کرد که ایران به صورت یک طرفه نمی‌تواند تنها طرف متعهد به برجام باقی بماند و سایر کشورها نیز لازم است سهم خود را برای حفظ این توافق مهم بپردازند.

رئیس جمهوری ایران افزود: ایران تصمیم گرفته است تا طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام اجرای تعهداتش را برای بازگرداندن توازن در توافق برجام کاهش دهد. بر اساس این دو بند از توافقنامه برجام ایران گفته است با این استدلال که طرف مقابل با عدم پایبندی به تعهداتش، زمینه بهره‌مندی آن از مزایای این توافق را مخدوش کرده است، می‌تواند از اجرای بخشی از تعهدات جزئی یا کلی خود سرباز زند.

 
محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان نیز هفته گذشته نیز در سخنانی خطاب به اروپایی‌ها گفته بود که اصلا در موقعیتی نیستند که از ایران انتقاد کنند و در عین حال از آن‌ها خواسته بود که پاسخ دهند در مسیر برجام چه اقدام‌هایی انجام داده‌اند. جمهوری اسلامی تصمیم گرفته است تا طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام اجرای تعهداتش را برای بازگرداندن توازن در توافق مزبور کاهش دهد.

براساس این گزارش دیروز بهروز کمالوندی در پاسخ به پرسشی در این باره که آیا گام آخر ایران خروج از برجام خواهد بود نیز گفت: «اگر به همین سبک ادامه دهیم عملاً همین اتفاق می‌افتد. اگر بگوییم خارج می‌شویم یا نمی‌شویم خیلی مهم نیست کما این که الان شاید خود آمریکا هم متوجه شده باشد که اشتباه کرد که از برجام خارج شد. ممکن است با عدم اجرای تعهدات از سوی اروپا و تعلیق‌های ما به جایی برسیم که عملاً برجامی وجود نداشته باشد. این اتفاق دارد می‌افتد مگر این که تغییری ایجاد شود.»